لایسنس چیست؟ بررسی انواع لایسنس
لایسنس چیست؟
بسیاری از افراد روزانه نرم‌افزارهای رایگان زیادی را نصب می‌کنند که ممکن است برخی از آن‌ها محدودیت امنیتی نداشته باشند. در نتیجه در برخی موارد، کاربران با مشکلاتی مانند نفوذ بدافزارها یا تهدیدهای امنیتی مواجه می‌شوند. باتوجه‌به سوء‌استفاده‌های نرم‌افزارهای مخرب و هکرها از اطلاعات شخصی افراد، صاحبان نرم‌افزارها به فکر فروش نرم‌افزار خود افتاده‌اند؛ به‌طوری‌که هر فرد تنها با واردکردن لایسنس مخصوص، می‌تواند نرم‌افزار را روی سیستم خود نصب کند.
اما برای بسیاری از افرادی که سابقه خرید نرم‌افزار ندارند، این سؤال پیش می‌آید که لایسنس چیست؟ لایسنس نوعی مجوز برای دسترسی کاربران به نرم‌افزارها است که امنیت اطلاعات آن‌ها را تأمین می‌کند؛ اما اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری درباره انواع لایسنس کسب کنید، در ادامه این مطلب از وب‌سایت آسان کارت همراه ما باشید.
لایسنس چیست؟
معنی کلمه لایسنس در لغت و در دنیای نرم‌افزارها متفاوت است. معنای کلمه لایسنس در لغت‌نامه‌های فارسی، پروانه است؛ اما در حوزه کامپیوتر و نرم‌افزار، مفهوم مجوز را دارد. در واقع لایسنس نوعی مجوز یا قرارداد بین یک فرد یا سازمان است که حق قانونی برای استفاده از نرم‌افزار را تضمین می‌کند. ممکن است که یک شرکت یا حتی شخص معمولی، نرم‌افزار خاصی را بخرد؛ اما تا زمانی که مجوز دسترسی را نداشته باشد، نمی‌تواند از آن استفاده کند. در این قرارداد، نکات مهمی درباره نحوه استفاده، محدودیت‌های نرم‌افزار و قابلیت نصب آن روی چند دستگاه تعریف می‌شود.
به بیان دیگر لایسنس می‌تواند به شکل یک کد ترکیبی از حروف و اعداد باشد که در هنگام نصب نرم‌افزار وارد می‌شود، یا یک قرارداد دیجیتال/مکتوب که شرایط استفاده از نرم‌افزار را مشخص می‌کند. اما سؤال این جا است که ویژگی‌های لایسنس چیست؟ در پاسخ باید بگوییم که باوجود لایسنس، امنیت اطلاعات کاربران افزایش پیدا می‌کند؛ از همین رو افراد نگرانی کمتری بابت هک‌شدن دارند. همچنین لایسنس محدودیت‌های خاصی ایجاد می‌کند که بر اساس آن، حقوق مالک نرم‌افزار نیز تضمین می‌شود. بر همین اساس اگر کاربر به هر دلیلی شرایط استفاده از نرم‌افزار را نقض کرد، مالک می‌تواند برای دریافت حق مالکیت معنوی خود اقدام کند.
انواع لایسنس
شرایط استفاده و نیاز کاربران از نرم‌افزارها، متفاوت است؛ از همین رو دستورالعمل و مجوزهای متفاوتی برای هر کدام از نرم‌افزارها ایجاد می‌شود. از طرفی اعتبار هر کدام از لایسنس‌ها، نشان‌دهنده مدت‌زمان قانونی استفاده از نرم‌افزار است. در حال حاضر، دو نوع لایسنس زمان‌دار و مادام‌العمر وجود دارد که هر کدام را معرفی می‌کنیم:
لایسنس زمان‌دار
لایسنس‌های زمان‌دار تنها در دوره زمانی خاصی اعتبار دارند؛ بنابراین کاربر بعد از تمام‌شدن زمان مجوز، دیگر قادر به استفاده از نرم‌افزار نیست و باید دوباره لایسنس جدید تهیه کند. لایسنس‌های زمان‌دار می‌توانند به شکل‌های مختلفی مانند اشتراکی (ماهانه، سالانه یا چندماهه) ارائه شوند؛ به این صورت که کاربر باید ماهانه هزینه دسترسی به نرم‌افزار را پرداخت کند. در واقع کاربر با خرید لایسنس زمان‌دار، باید به‌صورت مداوم برای شارژ اکانت اختصاصی خود اقدام کند. در طول زمان اعتبار مجوز دسترسی به نرم‌افزار، مسئولیت تمامی امور مربوط به پشتیبانی فنی و خدمات، بر عهده مالک آن برنامه است.
لایسنس مادام‌العمر
با خرید لایسنس‌های مادام‌العمر، دیگر نیازی به پرداخت هزینه ماهانه نیست؛ چرا که کاربران می‌توانند به‌صورت نامحدود از نرم‌افزار استفاده کنند. البته شرط استفاده از لایسنس‌های مادام‌العمر، پرداخت تمام هزینه در هنگام خرید است.
خدمات این مجوزها به‌صورت مداوم ارائه می‌شود؛ اما کاربران باید وظیفه راه‌اندازی سرورها و رفع خطاها را به‌صورت شخصی برعهده بگیرند. همچنین اگر نرم‌افزار به‌روزرسانی شود، کاربران باید برای ارتقای آن هزینه اضافی پرداخت کنند. این مدل از لایسنس‌ها در بلندمدت می‌توانند اقتصادی‌تر از لایسنس‌های زمان‌دار باشند؛ زیرا نیازی به پرداخت اشتراک ماهانه ندارند.
انواع لایسنس‌های نرم‌افزار
مجوزهای مربوط به نرم‌افزارهای مختلف، باتوجه‌به شرایط و محدودیت‌های خاصی ارائه می‌شوند و همین موضوع، تفاوت‌های مختلفی بین انواع لایسنس ایجاد می‌کند. صاحبان نرم‌افزارها باید بدانند که انواع نسخه لایسنس چیست تا بتوانند بهترین مورد را برای نرم‌افزار خود انتخاب کنند؛ از همین رو در ادامه، سه نوع لایسنس نرم‌افزار را بر اساس محدودیت‌ها و قوانین مخصوص آن‌ها معرفی می‌کنیم:
لایسنس‌های عمومی
یکی از بهترین مدل لایسنس‌ها، مجوز عمومی است که با کمک آن، افراد می‌توانند آزادانه و بدون هرگونه محدودیت، تغییرات خاص خود را در نرم‌افزار اعمال کنند. همچنین زمانی که نرم‌افزار مالکیت عمومی پیدا می‌کند، دیگر محدودیت خاصی برای حق نشر ندارد. در حالت کلی نرم‌افزارها در ابتدای نشر، قوانین اختصاصی دارند؛ اما اگر با شرایط زیر مواجه شوند، به لایسنس‌های عمومی تبدیل می‌شوند:
- حق نشر منقضی شده: ممکن است که برخی از نرم‌افزارها در دوره خاصی از زمان، حق نشر داشته باشند؛ اما مثلاً مدت‌زمان اعتبار آن‌ها بعد از چند سال از بین برود. با تمام‌شدن اعتبار حق نشر، افراد می‌توانند به‌صورت رایگان و بدون محدودیت قانونی خاصی از آن استفاده کنند
- نداشتن شرایط کپی‌رایت: نرم‌افزارهایی که فاقد اصالت یا اعتبار باشند، جزو مالکیت‌های عمومی قرار می‌گیرند. مثلاً ممکن است که مالک نرم‌افزار، معیارهای قانونی کپی‌رایت را رعایت نکرده باشد و بر همین اساس، جزو مالکیت عمومی محسوب شوند
- انتشار داوطلبانه: برخی افراد نرم‌افزار خود را به‌صورت داوطلبانه عمومی می‌کنند و دیگر به دنبال حقوق قانونی مانند حق چاپ نیستند.
زمانی که محدودیت خاصی برای حق نشر وجود نداشته باشد، افراد می‌توانند از مزایای زیر بهره‌مند شوند:
- قابلیت نوآوری نرم‌افزار: زمانی که محدودیت قانونی خاصی برای استفاده از نرم‌افزار وجود نداشته باشد، افراد می‌توانند آن را بدون مشکل قانونی خاصی تغییر دهند. همچنین امکان نوآوری و سازگاری آن با دستگاه‌های مختلف نیز فراهم می‌شود
- توزیع نامحدود: با داشتن لایسنس عمومی، محدودیت خاصی درباره اشتراک‌گذاری با ارسال نرم‌افزار به افراد دیگر وجود ندارد؛ بنابراین به طور سراسری برای کاربران مختلف قابل‌اجرا است
- کمک به کارآفرینی: نرم‌افزارهایی که لایسنس عمومی دارند، دیگر نیازی به قرارداد صدور مجوز پیدا نمی‌کنند و افراد می‌توانند از آن برای رسیدن به اهداف تجاری خود استفاده کنند. حتی بسیاری از افراد با کمک این مدل از نرم‌افزارها، درآمدزایی می‌کنند
لایسنس‌های انعطاف پذیر
لایسنس‌های انعطاف‌پذیر یا همان متن‌باز، نوع دیگری از مجوزهای قانونی هستند که اجازه کپی، توزیع و تغییر نرم‌افزار را به کاربران می‌دهند؛ به این صورت که کاربران بدون نیاز به اجازه مالک نرم‌افزار، می‌توانند تغییرات دلخواه خود را در نرم‌افزار اعمال کنند. البته توجه کنید که مجوزهای انعطاف‌پذیر نیز محدودیت‌ها و دستورالعمل‌های خاصی دارند و استفاده از آن‌ها نامحدود نیست؛ از همین رو در صورت عدم رعایت قوانین مربوط به نرم‌افزارها، فرد باید جریمه پرداخت کند. همچنین درست است که کاربر توانایی تغییر در کدهای نرم‌افزار را دارد؛ اما استفاده از آن برای همه افراد رایگان نیست.
لایسنس‌های انعطاف‌پذیر انواع و ویژگی‌های مختلفی دارند؛ از همین رو اگر می‌خواهید بدانید که مدل‌های مختلف این لایسنس چیست، موارد زیر را بررسی کنید:
- مجوزهای مجاز: این مدل از لایسنس‌ها شباهت زیادی با مالکیت عمومی دارند؛ اما محدودیت‌های آن‌ها در خصوص توزیع یا تغییر نرم‌افزار بیشتر است. صاحبان نرم‌افزار می‌توانند با کمک این مجوز، مالکیت معنوی خود را حفظ کنند و کنترل نسبی بر روند استفاده از نرم‌افزار داشته باشند؛ اما در مقابل، کاربران نیز آزادی بیشتری برای ساخت کد اختصاصی و اشتراک‌گذاری نرم‌افزار دارند
- کپی لفت قوی: در لایسنس کپی لفت قوی، چهاراصل اساسی شامل توانایی دسترسی، بررسی، اصلاح و توزیع کد منبع نرم‌افزار برای کاربران فراهم می‌شود. این مجوز که با نام مجوز محدود‌کننده نیز شناخته می‌شود، شرایط خاصی برای توزیع نرم‌افزار دارد. به این صورت که اگر شما قصد توزیع نرم‌افزار اصلاح‌شده را دارید، باید آن را تحت شرایط مجوز متن‌باز منتشر کنید. در این صورت، محدودیت‌های ارائه‌شده توسط مالک نرم‌افزار تضمین می‌شود. در واقع هدف اصلی این مجوزها، جلوگیری از بسته‌شدن نرم‌افزارهای متن‌باز و الزام به انتشار نسخه‌های تغییر یافته تحت همان شرایط متن‌باز است
- کپی لفت ضعیف: با داشتن این مجوز، می‌توانید تغییرات خود را تا حدودی با نرم‌افزار اصلی ادغام کنید و در قالب نرم‌افزار اختصاصی انتشار دهید. البته در این روش باید مشخصه‌های اصلی مجوز متن‌باز رعایت شده باشد و در دسترس قرار بگیرد. مجوز کپی لفت ضعیف هم‌زمان سبب افزایش انعطاف‌پذیری برای استفاده از نرم‌افزار می‌شود و ویژگی‌های کلیدی نرم‌افزار را نیز حفظ می‌کند
لایسنس‌های انحصاری
کنترل لایسنس‌های انحصاری یا همان اختصاصی، تنها به دست شرکت سازنده نرم‌افزار است؛ این در حالی است که کنترل مجوزهای عمومی و انعطاف‌پذیر، تا حدودی به دست کاربران است. در این مدل از لایسنس‌ها، تنها با اجازه شرکت سازنده می‌توانید تغییراتی در کد دسترسی بدهید. البته با خرید لایسنس اختصاصی، می‌توانید به نرم‌افزار دسترسی داشته باشید؛ اما مالک آن محسوب نمی‌شوید. در این مدل از مجوز، توافق‌نامه‌ای بین سازنده و کاربر تنظیم می‌شود که بر اساس آن، موارد زیر مشخص می‌شوند:
- هزینه ماهانه یا سالانه خرید لایسنس
- تعداد افراد مجاز به استفاده از نرم‌افزار
- جزئیات مربوط به زمان قرارداد
- شرایط مربوط به فسخ قرارداد
این مجوز انواع مختلفی دارد که در ادامه برخی از آن‌ها را معرفی می‌کنیم:
- مجوزدهی کاربر نام‌گذاری شده: در این مدل از لایسنس، اجازه دسترسی به نرم‌افزار تنها به یک یا چند نفر مشخص داده می‌شود؛ بر همین اساس نوعی رابطه یک در برابر یک بین کاربران و شرکت‌های ارائه‌کننده ایجاد می‌شود. همچنین امکان انتقال مجوز بین کاربران انتخاب شده نیز وجود دارد؛ اما این افراد نمی‌توانند نرم‌افزار را با اشخاص خارج از محدوده مجوز به اشتراک بگذارند
- مجوزدهی هم‌زمان: مجوزدهی اختصاصی هم‌زمان یا شناور، مربوط به تعداد ثابتی از کاربران می‌شود؛ به این صورت که گروهی از افراد می‌توانند هم‌زمان از نرم‌افزار استفاده کنند. مثلاً اگر در یک گروه 5 نفره، یکی از افراد خارج شود، مجوز دسترسی برای کاربر دیگری فراهم می‌شود؛ اما بر خلاف مدل قبلی، مجوز تنها به اسم فرد خاصی صادر نمی‌شود و معیار اصلی برای استفاده از نرم‌افزار، تعداد کاربران است
- صدور مجوز دستگاه: برخی از مالکین نرم‌افزارها، امکان استفاده اختصاصی چند دستگاه را به‌جای چند کاربر ارائه می‌کنند. براین‌اساس، افراد می‌توانند نرم‌افزار را تنها بر روی چند رایانه یا لپ‌تاپ خاص نصب کنند
- مجوز شبکه: ددر این روش، امکان دسترسی به نرم‌افزار بین چند کاربر و دستگاه‌های مختلف در یک شبکه فراهم می‌شود؛ تعداد کاربران در شبکه بر اساس شرایط قرارداد توسط شرکت سازنده مشخص می‌شود
- صدور مجوز مبتنی بر مصرف: یکی دیگر از مدل‌های مجوز اختصاصی، مجوزدهی بر اساس مصرف است. در این لایسنس‌ها میزان استفاده واقعی کاربران از ابزارها و ویژگی‌های نرم‌افزار اندازه‌گیری می‌شود. سپس هزینه آن باید بر اساس میزان مصرف هر فرد پرداخت شود
برای آن که بتوانید بهترین لایسنس را برای نرم‌افزارهای مختلف تهیه کنید، باید بدانید که انواع نسخه لایسنس چیست؛ از همین رو پیشنهاد می‌کنیم برای آگاهی از نحوه خرید و ویژگی‌های هر کدام، به سایت آسان کارت مراجعه کنید.
آیا داشتن لایسنس‌ها در دریافت آپدیت‌ها تأثیر دارد؟
در حالت کلی زمانی که شما نرم‌افزار را به‌صورت قانونی و با داشتن مجوز تهیه کنید، از خدمات و پشتیبانی‌های کامل ارائه‌کننده نرم‌افزار بهره‌مند می‌شوید. از طرفی یکی از خدمات مهم شرکت‌های ارائه‌کننده لایسنس، آپدیت‌های جدید نرم‌افزارها است. با خرید برخی لایسنس‌ها، نرم‌افزار به‌طور مداوم آپدیت می‌شود. البته در برخی لایسنس‌ها مانند مادام‌العمر، هزینه به‌روزرسانی ممکن است جداگانه دریافت شود. در واقع ممکن است که شما در ابتدای نصب نرم‌افزارهای رایگان، مشکلی در استفاده از آن نداشته باشید؛ اما بعد از مدتی، باید برای آپدیت آن، هزینه کنید.
جمع‌بندی
اگر می‌خواهید از اطلاعات شخصی خود محافظت کنید، بهتر است که نرم‌افزارهای قانونی و دارای لایسنس معتبر را تهیه کنید؛ البته قبل از آن باید بدانید که لایسنس چیست تا بتوانید متناسب با نیاز خود، بهترین مجوز را برای نرم‌افزار موردنظر تهیه کنید.
یکی از سایت‌های معتبر در زمینه خرید اشتراک سایت های خارجی و لایسنس، آسان کارت است که به شما در خرید مجوزهای نرم‌افزارهای خارجی کمک می‌کند. شما می‌توانید با پرداخت هزینه لایسنس آنتی ویروس و نرم افزارهای اورجینال در سایت آسان کارت، به نرم‌افزارهای امن و کاربردی دست پیدا کنید.
سوالات متداول
در حال حاضر نظری برای نمایش وجود ندارد، شاید شما بخواهید اولین نظر را ثبت کنید
